Spatie te veel? Ik zeg niks.

Hottentottententententoonstelling – samenstellingen blinken niet altijd uit in leesbaarheid. Wat als je zo’n draakje in je commerciële tekst moet verwerken? Je wilt juist een leesbare en toegankelijke tekst. Hoe los je dat op? Met een verbindingsstreepje, wat mag, of een stiekeme spatie? Als je het mij vraagt kan een bonusspatie soms best.

Een verbindingsstreepje mag, een spatie niet

In het Nederlands schrijf je samenstellingen aan elkaar. Dat kan erg lange woorden opleveren die slecht leesbaar zijn en de vaart uit een tekst halen. Voor de leesbaarheid mag je een verbindingsstreepje toevoegen. Dan verdeel je het woord in twee logische delen, bijvoorbeeld langetermijn-planning en anti-aanbaklaag. In plaats van een koppelteken mag je geen spatie gebruiken.

In een lopende tekst is een koppelteken een perfecte oplossing om een lang woord beter leesbaar te maken. Toch zijn er situaties waarin dat verbindingsstreepje niet het verschil maakt dat je zoekt.

Extra spatie als functionele stijlvorm

Koppen en advertenties zijn voorbeelden van content die snel en scannend gelezen worden. Je hebt maar één kans om ‘binnen te komen’ voor er weer geklikt, gescrold of gebladerd wordt. Een lange samenstelling in een klein tekstvak is dan een groot nadeel: lastig scanbaar en het oogt als een onaantrekkelijke letterbrij. Tekst heeft nou eenmaal wit nodig om lekker te lezen.

Als er weinig ruimte is, wordt er creatief omgesprongen met taal. Woorden die voor de betekenis niet nodig zijn, worden geschrapt. Kernwoorden kunnen tegen de spellingsregels in benadrukt worden met een hoofdletter. Dat vinden we niet fout. Waarom dan geen extra spatie? De bonusspatie is zelfs al aardig ingeburgerd. In reclames en advertenties zie je het opdelen van samenstellingen in losse woorden steeds meer.

Ik beken

Eén keer heb ik de verleiding niet kunnen weerstaan en heb ik een extra spatie ingelast in een kop boven een advertorial. Dat woord moest erin, want daar ging het stuk over, maar vulde driekwart van de kop. Het zag er niet uit. Een verbindingsstreepje ook niet. En toen floepte er een spatie te veel in. Dat beetje extra wit had het juiste effect. Natuurlijk is dat in overleg met de opdrachtgever gebeurd.

De spatie wint (nog) niet van het koppelteken

Ook al vind ik een extra spatie in sommige gevallen verdedigbaar, het heeft niet de voorkeur. In veruit de meeste gevallen lost een verbindingsstreepje je knelpunt netjes op en is een spatie niet nodig. Ik zie het meer als een stijlvorm in korte commerciële teksten, voor een optimaal scanbare tekst en het creatief benutten van beperkte ruimte.

Aan het gebruik van een bonusspatie zitten zeker haken en ogen. De opmars van de bonusspatie betekent niet dat hij overal in de smaak valt. Het blijft toch een spelfout en fouten in je tekst kunnen afleiden of zelfs afstoten. Door losse woorden van je samenstelling te maken, kan een extra spatie ook de betekenis van een zin veranderen. Een pijnlijke spatiefoutklassieker: ‘priester op non actief’. Een extra spatie heeft bepaald geen meerwaarde als het je microcontent onduidelijker of onbedoeld grappig maakt. Laat het dus afhangen van de doelgroep en kijk goed wat een extra spatie doet met de betekenis van de zin.